Przegląd najpopularniejszych stylów szkła użytkowego i gospodarczego w Polsce XX wieku

XX wiek to niezwykle fascynujący okres w historii polskiego szkła. Rozwój technologii, zmieniające się gusty konsumentów i wpływy międzynarodowych trendów odcisnęły piętno na projektowaniu szkła użytkowego i gospodarczego. W artykule przedstawiamy przegląd najważniejszych stylów i tendencji, które kształtowały polskie szkło w ubiegłym stuleciu.

Styl secesyjny (1900–1920)

Na początku XX wieku w polskim szkle dominowały wpływy secesji, charakteryzującej się organicznymi kształtami, motywami roślinnymi i asymetrią. Wyroby z tego okresu często ozdabiano delikatnymi grawerami, malowaniem lub opalizującą powłoką. W Polsce, huty takie jak „Niemen” i „Hortensja” specjalizowały się w produkcji szkła inspirowanego tym stylem.

Twórcy i poszukiwane obiekty: Wybitni projektanci, tacy jak Stanisław Podgórski, nadawali charakterystyczny styl wyrobom z huty „Niemen”. Kolekcjonerzy szczególnie cenią dekoracyjne wazony, karafki i misy z motywami roślinnymi.

Antyki: Wiele wyrobów z tego okresu, mających ponad 100 lat, może być klasyfikowane jako antyki. Ceni się je za unikalność, ręczne wykonanie i historyczne znaczenie.

Styl art déco (1920–1940)

Okres międzywojenny przyniósł polskiemu szklarstwu wpływ art déco, który charakteryzował się geometrycznymi formami, symetrią i bogatą ornamentyką. Popularne stały się szkła matowane, ręcznie szlifowane lub ozdabiane reliefami. Huty w Ząbkowicach czy „Józefina” słynęły z wysokiej jakości wyrobów tego typu, takich jak wazony, kieliszki czy misy.

Przejście między antykami a vintage: Starsze wyroby art déco (do 1925 roku) mogą być klasyfikowane jako antyki. Późniejsze produkcje, bliższe latom 40., są uznawane za vintage.

Styl modernistyczny (1945–1960)

Po II wojnie światowej modernizm zyskał na popularności. Szkło gospodarcze i użytkowe stało się prostsze, bardziej funkcjonalne, z naciskiem na formę i praktyczność. Wzory były minimalistyczne, a kolory zazwyczaj stonowane. Huty takie jak „Zawiercie” zaczęły produkcję szkła prasowanego o wyraźnie industrialnym charakterze.

Twórcy i poszukiwane obiekty: Bogdan Wendorf był jednym z pionierów modernistycznych projektów w hucie „Zawiercie”. Kolekcjonerzy poszukują jego prostych, funkcjonalnych kieliszków i szklanek.

Vintage: Produkty modernistyczne, choć jeszcze stosunkowo współczesne, doskonale oddają estetykę swojego czasu i cieszą się dużą popularnością wśród kolekcjonerów.

Styl PRL-u (1950–1980)

Okres PRL-u był czasem masowej produkcji szkła użytkowego, które musiało odpowiadać na potrzeby codziennego życia. Popularne stały się szkła prasowane i dmuchane, w tym kultowe zestawy szklanek i dzbanków. W tym okresie działali wybitni projektanci, tacy jak Eryka i Jan Drostowie, którzy wprowadzili nowoczesne, a jednocześnie przystępne wzory do codziennego użytku.

Twórcy i poszukiwane obiekty: Eryka i Jan Drostowie stworzyli kultowe projekty, takie jak seria "Asteroid". Kolekcjonerzy chętnie poszukują ich szklanych mis o wyrazistych strukturach oraz dzbanków z kolorowego szkła.

Vintage: Szkło z PRL-u jest klasycznym przykładem stylu vintage, łączącego funkcjonalność z charakterystycznym wzornictwem epoki.

Styl retro i powrót do tradycji (lata 80. i 90.)

W ostatnich dekadach XX wieku zauważyć można powrót do inspiracji tradycyjnym rzemiosłem. Coraz większą wagę przywiązywano do detalu i dekoracyjności. Popularność zyskały wyroby nawiązujące do dawnych stylów, ale z nowoczesnym akcentem, łączące tradycję z nowoczesnością.

Twórcy i poszukiwane obiekty: Projekty Zbigniewa Horbowego z tego okresu zdobyły uznanie za łączenie tradycji z nowoczesnym podejściem. Popularne są jego wazony i szkło artystyczne.

Vintage: Produkty z lat 80. i 90. są wciąż uznawane za vintage, choć ich wartość kolekcjonerska zależy od designu i jakości wykonania.

Podsumowanie

Polskie szkło użytkowe i gospodarcze z XX wieku to niezwykle różnorodne dziedzictwo, które łączy tradycję z nowoczesnością. Od secesji po modernizm, każdy styl opowiada historię o swoich czasach, potrzebach i estetycznych preferencjach. Dziś kolekcjonerzy i miłośnicy szkła z pasją odkrywają te unikalne przedmioty, które wciąż zachwycają swoją formą i jakością wykonania.

Antyki i vintage: Rozróżnienie między antykami a vintage opiera się głównie na wieku. Antyki mają ponad 100 lat i mają wartość historyczną, podczas gdy przedmioty vintage (20-100 lat) odzwierciedlają unikalny styl swojej epoki.